COVID-19

Introductie

Er is ontzettend veel geschreven en onderzoek gepubliceerd over het coronavirus, officieel SARS-CoV-2, dat de ziekte COVID-19 veroorzaakt. Het is nagenoeg niet mogelijk om alle publicaties hierover goed bij te houden. Wat wel duidelijk is, is dat met COVID-19 de gezondheid en het belang van een goed binnenmilieu daarbij hoog op de agenda zijn komen te staan. Hopelijk gaan we naar de toekomst toe deze wijze les onthouden en dit ook terugzien in hoe gebouwen worden ontworpen en beheerd.

Deze webpagina geeft kort wat basisinformatie over de verspreiding van virussen en de kans op infectie. Daarnaast zijn verschillende activiteiten samengevat die, mede gesteund vanuit ISIAQ.nl, zijn ondernomen in het kader van informeren en leren. Het is niet de bedoeling geweest om volledig te zijn.

Short-range – long-range transmissie

Voor het binnenmilieu, in relatie tot een luchtweginfectie veroorzakende virussen, speelt ventilatie een rol. We kunnen daarbij een onderscheid maken tussen short-range en long-range transmissie. De figuur hieronder laat enigszins zien wat daarmee bedoeld wordt. Voor het binnenmilieu in het algemeen speelt vooral de zogenaamde long-range transmissie een rol. Hierbij hebben we het dan over ventilatie om de concentratie aan virussen in de lucht laag te houden. Voor de short-range is in eerste instantie afstand houden belangrijk. Op kortere afstand van een persoon gaat het om een hogere concentratie van kleine druppeltjes (aerosolen) en om grotere druppeltjes die voor een directe overdracht kunnen zorgen. Ruimteventilatie is niet echt geschikt om op dat niveau een bijdrage te leveren. Je kunt eventueel denken aan lokale (niet-algemene) oplossingen om de situatie te verbeteren. Naast ventilatie zijn er inmiddels ook heel wat technieken naar voren gekomen die een bijdrage in de reductie van de concentratie aan pathogenen voor ogen hebben. Denk bijvoorbeeld aan lokale units die lucht filteren, op verschillende wijze, en technieken als UV-C. Het is belangrijk om te beseffen dat zij ventilatie niet vervangen, maar een aanvulling kunnen zijn daar waar het niet mogelijk is om de ventilatie op een gewenst niveau te krijgen. Overigens geldt dat de minimum ventilatie altijd zal moeten voldoende aan de eisen zoals gesteld in het Bouwbesluit.

In alles wat hieronder nog beschreven staat is het goed nog eens te benadrukken dat de richtlijnen vanuit de overheid en het RIVM te allen tijde opgevolgd moeten worden.

Webinars COVID-19 en de gebouwde omgeving (ism TVVL)

In 2020 zijn in samenwerking met TVVL enkele webinars georganiseerd over het onderwerp COVID-19 en de gebouwde omgeving. Naast een meer algemeen webinar, hebben webinars zich ook gericht op scholen en verpleeghuizen. De webinars zijn terug te kijken op TVVL Connect.

Hieronder vindt u een korte beschrijving en de links daarnaar toe.

7 mei 2020 – Webinar COVID-19 en de gebouwde omgeving
In deze webinar kun je terugkijken hoe sprekers Francesco Franchimon en Atze Boerstra onder leiding van moderator Marcel Loomans ingaan op het vraagstuk COVID-19 en de gebouwde omgeving. Welke maatregelen voor de gebouwinstallaties genomen kunnen worden en waarom? 
Bekijk de webinar

2 juni 2020 – Webinar Q&A sessie COVID 19 en de gebouwde omgeving
In deze webinar van 2 juni worden vragen beantwoord over COVID-19 en de gebouwde omgeving. We zien de vragen rondom gebouwbeheersmaatregelen toenemen, omdat gebouwen in steeds meer sectoren weer open mogen. Daarom organiseerde TVVL samen met ISIAQ.nl en ISSO een Q&A sessie. Kijk in deze webinar terug hoe er live vragen konden worden gesteld en werden beantwoord door panelleden Francesco Franchimon, Atze Boerstra, Jos de Leeuw, en Gertjan Middendorf. 
Bekijk de webinar

11 juni – Webinar COVID 19 ventilatie maatregelen in scholen en om veilig de winter door te komen
In deze webinar, organiseerd door ISIAQ.nl en TVVL, kun je terugkijken hoe we heel praktisch aandacht geven aan het belang van een goed binnenklimaat op scholen in tijden van corona, en de rol die installaties of ventilatie daarin kunnen spelen. Ventileren is belangrijk. Maar hoe zorg je voor voldoende ventilatie zonder dat het tocht als het in het najaar weer kouder wordt?
Bekijk de webinar

13 oktober – Webinar Infectierisico in verpleeghuizen
In dit webinar van ISIAQ.nl, TVVL en VCCN lichten we de problematiek van infecties en het risico op infecties in verpleeghuizen toe, maar geven ook aan hoe we hier iets aan kunnen doen geredeneerd van de bouw- en installatietechniek. Enerzijds geven we inzicht in de werkwijze van verpleeghuizen en hoe met het infectierisico in de praktijk wordt omgegaan. In het 2e deel van de webinar geeft het Corona Expertpanel Zorg adviezen om het risico op infectie via de luchttransmissie route in verpleeghuizen, in de context van COVID-19, via gebouw- en installatietechnische middelen te verkleinen.
Bekijk de webinar

FAQs Hoe om te gaan met gebouwen (ism TVVL)

Onder leiding van TVVL is in het begin van de corona-crisis een aantal experts bij elkaar gebracht op het gebied van gebouwinstallaties en het binnenmilieu. Hieronder ook verschillende ISIAQ.nl-leden. Gezamenlijk hebben zij gewerkt aan een lijst met FAQs die gebruikt konden worden voor gebouwbeheerders om te achterhalen hoe het beste om te gaan met hun gebouwen. De lijst met FAQs is hier te vinden.

In Europe heeft REHVA een vergelijkbaar overzicht gemaakt met nog wat meer detail. Die informatie is hier te vinden.

Luchttransmissie route op de kaart

Een virus dat een luchtweginfectie kan veroorzaken kent verschillende transmissieroutes. De drie bekendste zijn: direct route (grotere druppeltjes die snel uitvallen, maar op kort afstand iemand kunnen besmetten), de luchtroute (aerosolen, kleine druppeltjes, die langer in de lucht kunnen blijven zweven) en de contactroute (een oppervlak wordt besmet waarna iemand die dat oppervlak aanraakt zichzelf kan besmetten). Bij aanvang van de corona-crisis werd van deze routes de luchttransmissieroute, door onder andere virologen, direct uitgesloten van de potentiële infectieroutes en werd afstand houden en handen wassen het uitgangspunt. Een aantal superspread events liet zien dat ook transmissie via de lucht mogelijk is en daarom niet verontachtzaamd moet worden. Een artikel en een open brief, ondertekend door meer dan 200 wetenschappers, maakte dat deze route meer aandacht kreeg. Zowel in het artikel als bij de open brief waren bijdragen van leden van ISIAQ.nl. Het belang van goede ventilatie werd vanaf dat moment beter onderkend, hoewel dat nog steeds niet van harte gaat in heel veel landen, waaronder Nederland. De discussie over wat een druppeltje of een aerosol is staat hier nog los van (dit artikel geeft daar nog wat achtergrond bij). Duidelijk is dat er sprake is van een situatie waarbij meerdere disciplines met ieder hun eigen expertise betrokken dienen te zijn. Die noodzaak tot multidisciplinariteit wordt nog niet altijd onderkend…

Publicaties

Zoals aangegeven verschijnen er sinds de uitbraak van het corona-virus onophoudelijke nieuwe publicaties die steeds weer een beetje meer licht werpen op het virus en alles wat daarmee te maken heeft. Veel publicaties worden al gedeeld voordat zij het officiële review-proces, gangbaar bij wetenschappelijke publicatie, hebben doorlopen. Dit vooral om de informatie zo snel als mogelijk beschikbaar te maken. Veel van deze publicaties hebben een medische of virologische achtergrond. Op het gebied van gebouwbeheer en ventilatie zie je echter ook steeds meer artikelen verschijnen die de intentie hebben om oplossingen te bieden voor de huidige situatie.

Eind vorig jaar is een speciale uitgave van TVVL Magazine gemaakt waarin verschillende artikelen zijn opgenomen die wat meer toelichting geven op verschillende gebouwgerelateerde aspecten in relatie tot corona. Er is ook een speciale website gemaakt om goede ventilatie nog wat beter op de kaart te zetten: www.masterplanventilatie.nl. Hier zijn de genoemde publicaties ook te vinden: https://www.masterplanventilatie.nl/publicaties/ . Ook aan deze publicaties en aan de website is bijgedragen door verschillende leden van ISIAQ.nl